Miasteczko Sanok, zwane „bramą do Bieszczadów” warto odwiedzić przynajmniej z dwóch powodów. To rozległy skansen z ponad 30 tys. eksponatów opowiadających wielokulturową przeszłość regionu, a także galeria z pracami jednego z najbardziej niezwykłych polskich artystów.
Sanok – Muzeum Budownictwa Ludowego
Skansen w Sanoku, a właściwie Muzeum Budownictwa Ludowego, to największy taki obiekt w Polsce i jedno z najbardziej znanych muzeów tego typu w Europie. Powstał tuż po II Wojnie Światowej, kiedy zorientowano się, że działania militarne i akcje przesiedleńcze doprowadziły do prawie całkowitego zaniku lokalnych kultur i zwyczajów.
Dzięki pracy muzealników udało się uratować wiele cennych śladów różnorodności etnicznej i religijnej tej okolicy, zamieszkiwanej przez: Polaków, Rusinów, Niemców, Bojków, Łemków, katolików, grekokatolików czy wyznawców prawosławia. To był kiedyś prawdziwy kulturowy tygiel!
Do skansenu w Sanoku przenoszono liczne zabytkowe cerkwie czy niszczejące po wojnie, opuszczone chaty, po czym starannie restaurowano.
Większość obiektów można zwiedzać również w środku, dowiadując się między innymi, że przy stole jadało się wyłącznie od święta (normą było jedzenie z ław), a ściany w powszechnych w regionie chatach bez kominów bielono tylko do 2/3 wysokości (powyżej tej linii zawisał dym z paleniska, więc nie miałoby to sensu).
Wizyta w uratowanych cerkwiach to z kolei okazja na podziwianie majestatycznych ikonostasów, finezyjnie zdobionych „carskich wrót” czy malowideł ściennych kreślonych ręką lokalnych twórców.
Zwiedzanie uprzyjemnia otoczenie – teren muzeum jest na tyle duży, że obiekty wydają się być naturalnie zanurzone w przestrzeni – w otoczeniu wzgórz, niewielkich stawów i ogródków.
Sanok – Galeria Zdzisława Beksińskiego
Wizyta w lokalnym muzeum historycznym to prawdziwa gratka dla miłośników sztuki współczesnej, a konkretnie twórczości jednego z najbardziej intrygujących polskich artystów XX wieku – Zdzisława Beksińskiego. To właśnie tam znajduje się licząca ok. 600 prac ekspozycja jego twórczości.
Beksiński (1929-2005) był znanym poza granicami Polski malarzem, fotografem i rzeźbiarzem reprezentującym nurt dystopijnego surrealizmu. Charakterystyczna dla jego mrocznej, pełnej gotyckich odniesień twórczości jest fascynacja ludzkim ciałem, śmiercią, a także szeroko pojętym mistycyzmem. Swoją twórczość artysta nazywał „fotografowaniem snów”.
Równie intrygujące co sztuka Beksińskiego jest jego pełne zagadek życie. Urodzony i wychowany w Sanoku, studiował w Krakowie, ale szybko wrócił do rodzinnego miasta. Jego twórczość od lat 80. XX wieku zdobyła uznanie najpierw we Francji, a później na całym świecie. Seria tragicznych śmierci w rodzinie (najpierw odeszła jego żona, później syn) zakończyła się morderstwem Beksińskiego z rąk jednego z jego pracowników. W kraj poszła fama o „klątwie” rodziny Beksińskich.
Galeria składa się z kilku sal. Umieszczono w nich fotografie z początkowego okresu i rekonstrukcję pracowni artysty. W dalszej kolejności możemy zobaczyć na żywo wybór najbardziej znanych spośród jego prac.
